مقدمه تست کومبس و تفاوت کومبس مستقیم و غیر مستقیم

تست کومبس یا تست آنتی‌هیومن گلوبولین (AHG) توسط لئوپولد کومبس در 1945 ابداع شد. این تست برای شناسایی آنتی‌بادی‌های ناقص (IgG) و کمپلمان (C3) که باعث آگلوتیناسیون ضعیف گلبول‌های قرمز می‌شوند، طراحی شده است. تست به دو نوع مستقیم (DAT) و غیر مستقیم (IAT) تقسیم می‌شود. DAT آنتی‌بادی‌های متصل به RBC در بدن را تشخیص می‌دهد، در حالی که IAT آنتی‌بادی‌های آزاد در سرم را بررسی می‌کند. هر دو تست در ایمونوهماتولوژی حیاتی‌اند.

اصول علمی تست کومبس مستقیم و غیر مستقیم

• آنتی‌بادی‌های ناقص: IgG نمی‌تواند RBCها را مستقیم آگلوتینه کند، اما AHG (شامل آنتی-IgG و آنتی-C3d) این کار را انجام می‌دهد.
• فازهای تست: شامل فاز بلاک (37°C)، آنتی‌هیومن گلوبولین و گاهی فاز Coombs.
• کنترل‌ها: سلول‌های کنترل (بدون آنتی‌بادی) برای تأیید منفی بودن تست ضروری‌اند.

تست کومبس مستقیم (DAT) و کاربردهای آن

روش انجام تست کومبس مستقیم

1. نمونه خون EDTA بیمار گرفته می‌شود.
2. RBCها شسته و با AHG انکوبه می‌شوند.
3. سانتریفیوژ و بررسی میکروسکوپی آگلوتیناسیون.

تفسیر نتایج کومبس مستقیم

• مثبت: آگلوتیناسیون (1+ تا 4+) نشان‌دهنده پوشش RBC توسط IgG، C3d یا هر دو.
• منفی: بدون آگلوتیناسیون پس از AHG.
• تکنیک‌های پیشرفته: استفاده از ژل، میکروستوان یا فلو سایتومتری برای حساسیت بیشتر.

کاربردهای بالینی کومبس مستقیم

• بیماری همولیتیک نوزادی (HDN): آنتی-D مادری بر RBC جنین.
• آنمی همولیتیک خودایمنی (AIHA): IgG خودی علیه آنتی‌ژن‌های RBC.
• واکنش‌های ترانسفوزیونی: همولیز تأخیری به دلیل آنتی‌بادی‌های allo.
• داروها: مانند پنی‌سیلین یا سفالوسپورین‌ها که باعث پوشش RBC می‌شوند.
• غربالگری روتین: در بیماران با jaundice، splenomegaly یا کم‌خونی.

محدودیت‌های تست کومبس مستقیم

• حساسیت پایین به IgM یا IgA.
• تداخل با پروتئین‌های پلاسما (نیاز به شستشوی 3-4 بار).

جهت مطالعه در مورد کومبس مستفیم به لینک زیر مراجعه کنید:

روش انجام آزمایش کومبس مستقیم یا دایرکت کومبس: راهنمای جامع برای کارشناسان آزمایشگاه

تست کومبس غیر مستقیم (IAT) و روش انجام

روش انجام تست کومبس غیر مستقیم

1. سرم بیمار با RBCهای استاندارد (O مثبت، پنل آنتی‌ژن‌ها) مخلوط.
2. انکوباسیون 37°C (فاز بلاک).
3. شستشو برای حذف IgM و پروتئین‌ها.
4. افزودن AHG و بررسی آگلوتیناسیون.

تفسیر نتایج کومبس غیر مستقیم

• مثبت: شناسایی آنتی‌بادی (مانند anti-D, anti-Kell, anti-E).
• منفی: بدون واکنش، ایمن برای ترانسفوزیون.
• شناسایی: با پنل سلول‌ها، آنتی‌ژن مسئول مشخص می‌شود.

کاربردهای بالینی کومبس غیر مستقیم

• غربالگری پیش‌از ترانسفوزیون: اجباری برای تشخیص alloantibodies.
• تایپ Rh و crossmatch: تشخیص ناسازگاری.
• بارداری: غربالگری anti-D در مادران Rh منفی.
• آنمی همولیتیک: تشخیص آنتی‌بادی‌های cold/warm.
• donor screening: بررسی خون اهدایی.

تکنیک‌های پیشرفته کومبس غیر مستقیم

• LISS (Low Ionic Strength Solution): افزایش سرعت انکوباسیون.
• Enzyme treatment: پروتئینازها برای افزایش حساسیت به Rh.
• PEG (Polyethylene Glycol): بهبود اتصال آنتی‌بادی.

تفاوت کومبس مستقیم و غیر مستقیم

اهمیت بالینی تفاوت کومبس مستقیم و غیر مستقیم

• DAT مثبت: ریسک همولیز داخل عروقی یا خارج عروقی، نیاز به استروئید یا IVIG.
• IAT مثبت: انتخاب واحد خونی سازگار، تأخیر ترانسفوزیون.
• غلط‌های رایج: شستشوی ناکافی (false positive)، AHG کهنه (false negative).
• پیشرفت‌ها: اتوماسیون (Ortho Vision) و تست‌های مولکولی برای ژنوتیپینگ.

نتیجه‌گیری از تفاوت کومبس مستقیم و غیر مستقیم

تست کومبس مستقیم و غیر مستقیم مکمل یکدیگرند و پایه ایمنی ترانسفوزیون را تشکیل می‌دهند. DAT برای مشکلات in vivo و IAT برای غربالگری in vitro استفاده می‌شود. درک تفاوت‌ها برای هماتولوژیست‌ها حیاتی است تا از عوارض همولیتیک جلوگیری کنند. تحقیقات اخیر بر حساسیت ژنتیکی و point-of-care tests تمرکز دارد.