آزمایش Inhibin A ( اینهیبین A) یکی از تست‌های مهم در زمینه سلامت باروری زنان و غربالگری دوران بارداری است. این هورمون نقش کلیدی در تنظیم چرخه قاعدگی و عملکرد تخمدان‌ها دارد. در این مقاله، به زبان ساده و کاربردی توضیح می‌دهیم که تست inhibin A چیست، چرا انجام می‌شود، چگونه تفسیر می‌شود و چه مقدار آن نرمال در گروه‌های مختلف جمعیتی در نظر گرفته می‌شود.
Inhibin A چیست؟
اینهیبین A هورمونی است که عمدتاً توسط تخمدان‌ها (در زنان) و بیضه‌ها (در مردان) ترشح می‌شود. این هورمون نقش مهارکننده دارد و از طریق کاهش تولید FSH ( هورمون محرک فولیکول) بر تنظیم تخمک‌گذاری و عملکرد تخمدان‌ها تأثیر می‌گذارد. در دوران بارداری، جفت نیز شروع به تولید این هورمون می‌کند.
چرا آزمایش inhibin A انجام می‌شود؟
تست inhibin A در شرایط خاصی تجویز می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- زنان باردار: برای غربالگری احتمال ناهنجاری‌های ژنتیکی جنین، به‌خصوص سندرم داون.
- زنان غیر باردار: در بررسی ناباروری، سنجش ذخیره تخمدان یا بررسی عملکرد تخمدان‌ها.
- زنان یائسه: برای تشخیص برخی تومورهای تخمدان مانند تومورهای سلول گرانولوزا.
- مردان: در بررسی علل ناباروری، یا بررسی عملکرد بیضه‌ها در شرایطی مثل تاخیر در بلوغ.
- نوزادان یا کودکان: در مواردی خاص برای بررسی بلوغ زودرس یا اختلالات ژنتیکی خاص.
چگونه آزمایش انجام می‌شود؟
آزمایش inhibin A از طریق نمونه‌گیری خون انجام می‌شود. نیازی به ناشتایی ندارد، اما در زنان بهتر است در روز خاصی از چرخه قاعدگی (معمولاً روز ۳ تا ۵ یا روز ۲۱) انجام شود، بسته به هدف آزمایش.
مقادیر نرمال Inhibin A چقدر است؟
مقادیر نرمال اینهیبین A بسته به سن، جنس، مرحله‌ی سیکل قاعدگی یا بارداری متغیر است. در جدول زیر، محدوده‌های تقریبی آورده شده‌اند:
در این جدول مقادیر نرمال اینهیبین A را در جمعیت های محتف مشاهده می کنید
❗ توجه: مقادیر نرمال ممکن است بسته به روش آزمایشگاهی و نوع کیت مورد استفاده کمی متفاوت باشد. همیشه به محدوده‌ی مرجع ذکر شده در برگه آزمایش توجه کنید.
تفسیر نتایج آزمایش inhibin A
🔼 مقدار بالا:
- در بارداری، مقدار بالا ممکن است خطر سندرم داون را افزایش دهد (به‌ویژه اگر همراه با سایر مارکرها بررسی شود).
- ممکن است به دلیل تومورهای ترشح‌کننده اینهیبین A (مانند برخی تومورهای تخمدان یا بیضه‌ها) باشد.
- در فاز لوتئال سیکل, یا هنگام مصرف برخی داروهای باروری نیز می‌تواند بالا برود.
🔽 مقدار پایین:
- در زنان نابارور ممکن است نشان‌دهنده کاهش ذخیره تخمدانی یا نزدیک شدن به یائسگی باشد.
- در بارداری، سطح پایین ممکن است نشان‌دهنده افزایش خطر تریزومی‌ها باشد.
- در مردان، مقدار پایین ممکن است نشانه‌ای از کاهش تولید اسپرم یا اختلال در عملکرد بیضه‌ها باشد.
سؤالات متداول درباره آزمایش inhibin A
۱. آزمایش اینهیبین A برای چه کسانی لازم است؟
این تست بیشتر برای زنان باردار در سه‌ماهه دوم، زنان با مشکلات باروری، یا بیمارانی با شک به تومورهای تخمدان تجویز می‌شود. در مردان هم ممکن است برای بررسی عملکرد بیضه‌ها و ناباروری استفاده شود.
۲. آیا نتیجه بالا در دوران بارداری خطرناک است؟
نه همیشه. در دوران بارداری، سطح اینهیبین A به‌طور طبیعی بالا می‌رود. اما اگر خیلی بیشتر از محدوده نرمال باشد، ممکن است پزشک بررسی‌های بیشتری برای رد یا تأیید اختلالات کروموزومی مانند سندرم داون درخواست کند.
۳. آیا پایین بودن اینهیبین A نشان‌دهنده ناباروری است؟
در زنان، سطح پایین اینهیبین A می‌تواند نشانه کاهش ذخیره تخمدانی باشد، اما تنها با این تست نمی‌توان ناباروری را تشخیص داد. پزشک معمولاً آزمایش‌های دیگری مانند AMH و FSH را نیز بررسی می‌کند.
۴. آیا می‌توان با دارو سطح اینهیبین A را تغییر داد؟
مستقیماً نه. اما داروهای تحریک‌کننده تخمدان یا درمان‌های هورمونی ممکن است به طور غیرمستقیم بر سطح این هورمون تأثیر بگذارند. هرگونه درمان باید زیر نظر پزشک باشد.
۵. آیا مردان هم باید آزمایش اینهیبین A بدهند؟
در برخی شرایط خاص مثل بررسی ناباروری، اختلالات بلوغ یا تومورهای بیضه، ممکن است پزشک این تست را برای مردان تجویز کند. سطح پایین آن در مردان می‌تواند نشانه‌ای از کاهش تولید اسپرم باشد.
۶. اگر سطح اینهیبین A خیلی پایین یا بالا بود چه باید کرد؟
نگران نباشید. تنها یک تست نمی‌تواند مشکل خاصی را قطعی نشان دهد. پزشک شما با بررسی سابقه پزشکی، علائم، و سایر نتایج آزمایش‌ها تصمیم‌گیری نهایی را انجام می‌دهد.
۷. آیا تست اینهیبین A برای تشخیص یائسگی هم کاربرد دارد؟
بله، در زنان یائسه، سطح اینهیبین A معمولاً به کمتر از pg/mL ۵ کاهش می‌یابد. کاهش چشمگیر آن می‌تواند یکی از نشانه‌های ورود به دوران یائسگی یا نارسایی تخمدانی باشد.
۸. آیا می‌توان این تست را در هر روز از چرخه قاعدگی انجام داد؟
توصیه می‌شود این تست در روزهای خاصی از چرخه انجام شود (مثلاً روز ۳ تا ۵ یا در فاز لوتئال)، چون سطح این هورمون بسته به مرحله سیکل قاعدگی تغییر می‌کند. پزشک زمان مناسب را تعیین می‌کند.
۹. چه تست‌هایی همراه با اینهیبین A انجام می‌شود؟
در زنان:
- AMH (هورمون آنتی‌مولرین)
- FSH و LH
- Estradiol
- تست‌های غربالگری بارداری (AFP، hCG، UE3)
در مردان:
- تستوسترون
- FSH و LH
- بررسی مایع منی (اسپرموگرام)
جمع‌بندی
آزمایش inhibin A ابزاری مهم برای ارزیابی سلامت باروری، غربالگری دوران بارداری و حتی بررسی عملکرد غدد جنسی در مردان است. تفسیر دقیق نتایج این تست نیازمند دانش بالینی و در نظر گرفتن سایر عوامل آزمایشگاهی و بالینی است. اگر نتیجه این آزمایش شما خارج از محدوده نرمال بود، نگران نشوید و حتماً با پزشک خود مشورت کنید.