آزمایش AMH چیست؟ بررسی نقش آن در باروری زنان
جهت عضویت در کانال آموزشی در تلگرام به لینک زیر مراجعه کنید:
فهرست مطالب
هورمون AMH چیست و چه نقشی دارد؟
کاربردهای بالینی آزمایش AMH
نحوه انجام آزمایش AMH و آمادگی
مقادیر نرمال AMH بر اساس سن
تفسیر نتایج آزمایش AMH
عوامل مؤثر بر سطح AMH
محدودیت‌ها و نکات مهم آزمایش AMH
جمع‌بندی
سوالات رایج
منابع معتبر برای مطالعه بیشتر
مقدمه | تعریف آزمایش AMH چیست (کلیدواژه: آزمایش AMH چیست)
هورمون AMH یا Anti-Müllerian Hormone یکی از شاخص‌های مهم در ارزیابی وضعیت باروری زنان است. این آزمایش امروزه در کلینیک‌های ناباروری، مراکز IVF و حتی چکاپ‌های عمومی بانوان کاربرد فراوانی دارد. آزمایش AMH به پزشک کمک میکند تا «ذخیره تخمدان» را تخمین بزند و توانایی تخمدان‌ها در تولید تخمک را ارزیابی کند.
هورمون AMH چیست و چه نقشی در بدن دارد؟ (کلیدواژه‌های مترادف: هورمون ضد مولرین، ذخیره تخمدانی)
هورمون AMH در زنان توسط سلول‌های گرانولوزا در فولیکولهای تخمدانی ترشح میشود. میزان این هورمون با تعداد فولیکولهای فعال ارتباط مستقیم دارد؛ یعنی هرچه ذخیره تخمدان کمتر شود، سطح AMH نیز کاهش می‌یابد. در مردان نیز AMH توسط سلول‌های سرتولی در بیضه‌ها ترشح میشود و در رشد دستگاه تناسلی نقش دارد، اما در بزرگسالی اهمیت آن کمتر از دوران کودکی است.
کاربردهای آزمایش AMH (کلیدواژه: کاربرد آزمایش AMH، IVF، PCOS)
- بررسی ذخیره تخمدانی در زنان بالای ۳۰ سال
- ارزیابی احتمال ناباروری یا پاسخ به تحریک تخمدانی در درمان‌های IVF
- تشخیص سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)، که معمولاً با افزایش سطح AMH همراه است
- برآورد نزدیک شدن به یائسگی، زیرا سطح AMH قبل از یائسگی کاهش می‌یابد
- بررسی رشد و عملکرد تخمدان در دختران جوان
- در مردان، برای بررسی برخی اختلالات رشد بیضه‌ها یا وجود بیضه نزولنکرده در کودکی
نحوه انجام آزمایش AMH و آماده‌سازی بیمار (کلیدواژه: نحوه آزمایش AMH)
برای انجام این آزمایش، تنها به یک نمونه خون وریدی نیاز است.
نکات مهم پیش از آزمایش:
- نیازی به ناشتا بودن نیست.
- زمان خاصی از چرخه قاعدگی لازم نیست، چون سطح AMH در طول سیکل تغییر زیادی ندارد.
- مصرف داروهای هورمونی (مثل قرصهای ضدبارداری یا داروهای ناباروری) ممکن است روی نتیجه اثر بگذارد؛ بهتر است پزشک از مصرف آن‌ها آگاه باشد.
رنج نرمال AMH در زنان (کلیدواژه: رنج نرمال AMH)
رنج نرمال AMH بسته به سن و روش آزمایش ممکن است کمی متفاوت باشد، اما معمولاً حدود زیر در نظر گرفته میشود:
| سن | محدوده تقریبی AMH (ng/ml) | تفسیر |
|---|---|---|
| زیر ۳۰ سال | 2.5 تا 6 | ذخیره تخمدانی عالی |
| ۳۰ تا ۳۵ سال | 1.5 تا 4 | ذخیره مناسب |
| ۳۵ تا ۴۰ سال | 1 تا 2 | ذخیره کاهش‌یافته |
| بیش از ۴۰ سال | < 1 | ذخیره پایین، نزدیک به یائسگی |
در مردان بالغ، مقدار طبیعی AMH معمولاً پایین‌تر از 5 ng/ml است.
تفسیر نتایج آزمایش AMH (کلیدواژه: تفسیر AMH، ذخیره تخمدان)
- مقادیر پایین AMH نشان‌دهنده کاهش ذخیره تخمدانی و احتمال کاهش قدرت باروری است.
- مقادیر بالا AMH معمولاً در زنان مبتلا به PCOS مشاهده میشود.
- سطح AMH به تنهایی تعیین‌کننده ناباروری نیست، اما شاخص مفیدی برای برنامه‌ریزی درمان است.
عوامل مؤثر بر سطح AMH (کلیدواژه: علت کاهش AMH)
- افزایش سن → کاهش سطح AMH
- سیگار کشیدن → کاهش AMH
- اضافه‌وزن زیاد → کاهش نسبی
- سندرم تخمدان پلی‌کیستیک → افزایش سطح AMH
- مصرف داروهای ضدبارداری → کاهش موقت سطح AMH
محدودیت‌ها و نکات مهم (کلیدواژه: محدودیت آزمایش AMH)
- مقدار AMH فقط وضعیت فعلی ذخیره تخمدان را نشان میدهد و نمی‌تواند پیشبینی دقیقی از بارداری طبیعی یا موفقیت IVF ارائه دهد.
- در برخی آزمایشگاه‌ها، روش اندازه‌گیری (الایزا، الکتروشیمی‌لومینسانس و…) متفاوت است و مقادیر مرجع باید بر اساس همان کیت سنجیده شود.
- تکرار آزمایش در بازه‌های زمانی طولانی (مثلاً سالی یکبار) برای ارزیابی روند کاهش AMH مفید است.
جمع‌بندی (کلیدواژه: نتیجه‌گیری آزمایش AMH)
آزمایش AMH یکی از مهم‌ترین آزمایش‌های باروری در زنان است که وضعیت ذخیره تخمدانی را مشخص میکند. با یک آزمایش ساده خون، می‌توان به اطلاعات ارزشمندی درباره توانایی تخمدان‌ها در تولید تخمک دست یافت. این آزمایش به‌ویژه برای زنانی که قصد بارداری در سنین بالاتر دارند یا در مسیر درمان ناباروری هستند، بسیار توصیه میشود.
سوالات رایج درباره آزمایش AMH
1) آزمایش AMH چیست و چه چیزی را نشان میدهد؟
AMH هورمونی است که نماینده تعداد فولیکولهای فعال تخمدان است و برای برآورد ذخیره تخمدانی استفاده میشود.
2) آیا برای آزمایش AMH باید ناشتا باشم؟
خیر، نیازی به ناشتایی نیست.
3) بهترین زمان انجام آزمایش AMH در سیکل قاعدگی کی است؟
زمان خاصی لازم نیست؛ AMH در طول سیکل تغییر زیادی نمیکند.
4) سطح AMH پایین یعنی ناباروری قطعی؟
خیر. AMH تنها یکی از شاخصهاست و باید همراه با سن، سونوگرافی و سایر آزمایشها تفسیر شود.
5) AMH بالا به معنی PCOS است؟
AMH بالا میتواند در PCOS دیده شود، اما تشخیص نهایی نیازمند ارزیابی بالینی کامل است.
6) قرصهای ضدبارداری روی AMH اثر میگذارند؟
بله، ممکن است سطح AMH را بهطور موقت کاهش دهند.
7) هر چند وقت یکبار لازم است AMH را تکرار کنم؟
برای پایش روند، معمولاً سالی یکبار کافی است؛ تصمیم نهایی با پزشک است.
8) مقادیر نرمال AMH برای سنین مختلف چقدر است؟
بهطور تقریبی: زیر ۳۰ سال 2.5–6، ۳۰–۳۵ سال 1.5–4، ۳۵–۴۰ سال 1–2، بالای ۴۰ سال کمتر از 1 ng/ml.
9) آیا AMH موفقیت IVF را پیشبینی میکند؟
AMH میتواند پاسخ به تحریک تخمدانی را تخمین بزند، اما موفقیت IVF به عوامل متعددی بستگی دارد.
10) AMH در مردان چه کاربردی دارد؟
در کودکان برای بررسی اختلالات رشد بیضه و بیضه نزولنکرده کاربرد دارد؛ در بزرگسالی اهمیت کمتری دارد.